ժամանակին կանգնեցի ընտրության առաջ, պետք է ընտրեի,կամ՝ մայրս, կամ՝ կինս․․․Չգիտեի,որ ողջ կյանքս զղջալու եմ սխալ ընտ-րության համար:Կարո՞ղ եմ ինձ արժանի որդի համարել այն ամենից հետո, ինչ տեղի ունեցավ: Ծերանոցի շեմին՝ ես ցավ էի ապրում,երբ իմ ծեր մայրը կանգնած էր պատուհանի մոտ:Ժամանակին կնոջսհետ հարմարավետ կյանք ընտրեցի, իսկ մայրիկիս վտարեցի, հիմա ես տառա-պում եմ իմ արարքի պատճառով:
Ինչպե՞ս կարողացա այդպես վարվելիմ սեփական մորհետ:Երեխա ժամանակ կորցրեցի հայրիկիս,նա շուտ հեռացավմեզանից, իսկ մայրս՝ նոր կյանք սկսելու փոխարեն, ընտրեց ինձ: Նա դեռ երիտասարդ էր և գեղեցիկ, բայց ես էի հիմնական խնդիրը: Նրան ամուսնության առա ջարկ արեցին, միայն թե նա պետք է լքեր ինձ:
Բայց նա երբեք չէր համարձ ակվում մտածել ինձ լքելու մասին: Մերժելով բոլոր առաջարկները՝ նա աշխատանք էր փնտրում իր մասնագիտությամբ, նա հրուշակագործ էր: Հաճախ ստիպված էր լինում 2 հերթափոխով աշխատել` վճարելու մեր բնակարանային, կենցաղային ծախսերը և ուս մանս համար:Խմորի հետ անընդ-հատ աշխատելուց նա միշտ ուռած ու կարմիր ձեռքեր ուներ, բայց երբեք չէր բողոքում:
Երբ նա գալիս էր ծանր հերթափ ոխից հետո, միացնում էր թեյնիկը և ինձ կերակրում թարմ թխած խմորեղ եններով, և կային այնպիսի օրեր, երբ նրա աշխատավարձը հետաձգ-վում էր:Մայրիկը սովորաբար դիտում էր, թե ինչպես եմ ուտում, և միայն այն բանից հետո, երբ ես լիովին կշտանում էի, նա էր սկսում ուտել: Քիչ ուշ միայն հասկացա, որ նա վախենում է ինձ սոված թողնել: Նրա սերն այնքան ուժեղ էր,որ նա զոհաբերվեց ինձ համար:
Նա փո-խարինեց ինձ համար ամբողջ աշխարհը, իր նման մայրիկ ունենալով, ես հայրիկի կարիքը չունեի: Հիշում եմ, որ նա հաճախ էր կրկ-նում, որ երբեք չի ամուսնանա, որպեսզի իր նոր ամուսինը չնեղացնի ինձ:Իմ մանկությունը համեմատաբար ուրախ էր, մայրս ամեն ինչ անում էր, չէր քնում, չէր ուտում, բայց երբեք չէր բողոքում: Ամեն ինչ ավելի բարդացավ ավելի ուշ, երբ նրա գործարանը փակվեց, իսկ նրա մոտ մատների արթրիտ առաջացավ: Ձեռքի յուրաքանչյուր շարժում նրան աներևակայելի ցավ էր պատճառում, նա այլևս չէր կարող աշխատել:
Այդ ժամանակ ես ավարտում էի միջնակարգ դպրոցը և աշխատում էի տեղական կրպակում կես դրույքով: Մաքրում էի, աղբը թա-փում, օգնում ապրանքները դասավորել, տեղափոխել ծանր արկղեր, երբեմն էլ ստիպված էի կանգնել դրամարկղի մոտ: Այս աշխա-տանքի համար ես վարձատրվում էի մթերային ապրանքներով, երբեմն էլ՝ մի քիչ գումարով: Ես խնայում էի մորս դեղորայքի համար և միշտ փորձում էի հաճելի լուրերով հաճեցնել նրան: Իմանալով, որ նա իսկապես վայելում է իմ ակադեմիական հաջողությունների մասին լուրը, ես փորձեցի լավ սովորել: Կարմիր մեդալով դպրոցն ավարտելուց հետո դիմեցի հայտնի համալսարաններ:
Պատասխանը եկավ բավականին արագ, ինձ ընդունեցին գրեթե բոլոր ուսումնական հաստատություններում: Այսպիսով, մայրս և ես տեղափոխվեցինք մի մեծ քաղաք:Կյանքը սկսեց աստիճանաբար բարելավվել, դասերից հետո ես կես դրույքով աշխատում էի սրճա-րաններում և պահեստներում: Ես լավ վարձատրված էի, և բավակ անաչափ փող կար սննդի, ծախ սերի և կյանքի այլ ուրախություն-ների համար: Հանրակացարանում ինձ սենյակ հատկացրին որպես լավագույն ուսանողներից մեկը,որտեղ ապրում էինք ես և մայրս: Ես նրան տանում էի թանգարաններ, թատրոններ և կինոթատրոն, ցույց էի տալիս քաղաքը, լավ զգեստներ էի գնում և փորձում էի զվարճացնել նրան:
Ամեն ինչ հիանալի էր, մինչև ես չհանդիպեցի նրան: Չգիտեմ՝ նա իմ առաջին սե՞րն էր,թե՞ իմ ճակատագիրը կործանողը: Երբ ես երկ-րորդ կուրսում էի, ես հանդիպեցի Լենային: Ավելի ճիշտ,մեզ ծանոթացրեցին համադասարանցիները՝ քաղաքացի աղջիկ, խելացի ըն-տանիքից։
Ընկերներս նախանձում էին, որ ինձ հաջողվել է նվաճել նմա սիրտը: Ժամանակը թռավ, նրա հետ մեր հարաբերությունները զարգա-ցան, և մի օր նա առա ջարկեց համատեղ կյանք սկսել: Դրան ես պատ րաստ չէի, բայց նա սպա ռնաց բաժանվել, և ես ստիպված էի համաձայնվել: Մենք չէինք կարող նրա հետ ապրել, նրա ծնողները հավանություն չտվեցին մեր միությանը, և մնաց միայն իմ սենյակը հանրակացարանում:Նա չգիտեր մայրիկիս, և ես չէի շտապում նրանց ծանոթացնել: Ես ամաչ ում էի նե րկայացնել մայրիկիս, ծանր կյանքով ապրած կինը և խելացի թավջութակահարների ընտանիքը, նրա մայրն ակնհ այտորեն ավելի լավ տեսք ուներ: Դա սխալ էր, բայց ես ոչինչ չէի կարող անել: Անհրա ժեշտ էր խոսել մայրիկիս հետ: Ես հի անալի հասկանում էի, թե ինչ եմ ասելու, հասկանում էի, որ մտադիր եմ մայրիկիս փողոցում թողնել: Ես սովոր ականի պես զրույց սկսեցի, այնուհետև անցա բուն թեմային.
— Մայրիկ, ես հանդիպել եմ մի աղջկա, և մենք պատրա ստվում ենք միասին ապրել: — Որդիս, ես շատ ուրախ եմ քեզ համար: Դու հիանալի որոշում ես կայ ացրել: Ե՞րբ ես մեզ ծանոթացնելու: — Ոչ այս անգամ. Մայրիկ, իսկ որտե՞ղ ես ապրելու դու: — Ես … ես … կվերադառնամ մեր հայրենի երկիրը և կապ րեմ մեր հարևան Կարինեի հետ: Մի անհանգստացիր:
— Բայց ինչքա՞ն կարելի է այնտեղ ապրել: Եվ դա հավանաբար անվճար չի՞ լինի: — Մորաքույրդ միայնակ է ապրում և հար ևանի կարիք ունի: Փող պ ետք չէ, տղաս: Ավելի լավ է քեզ հա մար ինչ-որ բան խնայիր և գնիր, լավ կեր, ծախսիր ընկերուհուդ վրա: Հենց աշխա տանք գտնեմ, կփորձեմ գումար ուղարկել քեզ:
— Լավ, մայրիկ, ուրեմն քեզ ճանապարհեմ վա՞ղը: — Վաղը, տղաս: Վաղը։ Պառկիր քնելու:Մորս աչքերում նկատեցի մի անց ողիկ ցավ, որը նա չէր կարող թաք ցնել: Նա հստ ակ փորձում էր թաքց նել ցավն ու արցունքները՝ փորձելով չնե ղացնել ինձ: Հասկանում էի, որ վեր ջին մարդու պես եմ գործում: Ես մորս ուղա րկեցի անծանոթ ինչ-որ տեղ, առանց փողի, առանց ապա ստանի, արթրի տով հիվանդ: Ինչպե՞ս է նա գոյատևելու: Ես հիա նալի տեղ յակ էի, որ մորա քույրս չի սիրում մարդկանց և դժվար թե համաձայնի ապրել նրա հետ: Բայց ես պարզապես ուզում էի հնարավորինս արագ ազատվել նրանից:
Սերը փակել էր աչքերս: Ես գնացի քնելու.Առավ ոտյան մայրս չարթնացրեց ինձ: Ես սովոր էի, որ մայրիկս ամեն օր նախա ճաշից ա-ռաջ արթնացնում է ինձ: Բացելով աչքերս` ես հասկացա, որ նա այլևս չկա: Մայրիկը գնաց ու չի վերադառնա: Նրա իրերը պահարա-նում չէին, կոշիկները մուտքի մոտ էին, իսկ ներքնակը կոկիկ հավաքված: Նա սեղանին գրություն էր թողել.«Որդիս, մի անհանգստա-ցիր իմ մասին, ես լավ կլինեմ:
Ես նույնիսկ չէի նկատում, թե ինչպես ես հասունացել:Գիտեմ, որ դու ամաչում ես ինձանից, ես հասկա-նում եմ քեզ: Ասա ընկերուհուդ, որ դու մայր չունես, այդ դեպքում քեզ հարկավոր չի լինի ինձ ներկայացնել: Սիրելիս, մաղթում եմ քեզ երջանկություն և սեր: Եղիր երջանիկ որդիս, երբեք մի կրկնիր իմ ճակատագիրը: Եթե երբեւէ օգնության կարիք ունենաք կամ ինչ-որ բան պատահի, կապվիր մորաքրոջդ հետ: Ես այնտեղ կլինեմ »:
Կարդացածիցս աչքերս արցունքով լցվեցին, ինձ մոտ ահավոր զգացողություն էր: Ես սկսեցի կարոտել մայրիկիս, գիտեի, որ նա փո-ղոցում է մնացել, անօթևան, անօգնական և ամբողջովին հիվանդ:Բայց չինչ չէի կարող ետ բերել, և իմ Լենկան պատրաստ էր տեղա-փոխվել ինձ մոտ:Այսպիսով, ես և Լենան միասին ապրեցինք, շատ շուտով մենք ամուսնացանք:
Սկզբում ուզում էի մայրիկիս հարսա-նիքին հրավիրել, բայց միտքս փոխվեց, նա ինքն էր առաջարկել, որ չասեմ իր գոյության մասին: Ես հե նց դա էլ արեցի: Այդ դեպքից հետո ես չփորձեցի փնտրել նրան, անընդհատ տարատեսակ բաներ էին առաջ գալիս, և ես պարզապես նրա համար ժամանակ չու-նեի: Աղջկաս լույս աշխարհ գալուց հետո ես հասկացա, թե ինչ է ծնող լինելը: Ես Լենային պատմեցի ամեն ինչ մայրիկիս և նրա հետ արածի մասին:
-Իսկ հիմա ի՞նչ է, ուզում ես գտնե՞լ նրան: Հարցրեց Լենան կատաղի ձայնով. — Ոչ, Լենա: Ես պարզապես ուզում էի իմանալ` արդյոք նրա մոտ ամեն ինչ լավ է, և վերջ: — Իսկ մի գուցե մայրիկիդ տու՞ն էլ բերես: Որտեղից ես պետք է իմանամ,թե որտեղ է նա թափառել այսքան տարի և ինչպիսի հիվան-դություններ է նա բերելու մեր տուն: Մտածիր քո երե խայի մասին, նա նորածին է, և նրա համար վտան գավոր է օտարների հետ լի-նելը:
— Նա օտար չէ, այլ իր տատիկը: Լենա ասա այն, ինչ ուզում ես, բայց ես պետք է համոզվեմ, որ նա իրեն լավ է զգում: Մի քանի շաբաթ որոնումներից հետո ես կարողացա գտնել նրան: Պարզվեց, որ մորաքույրս մեր քաղաք տեղափոխվելուց անմիջա-պես հետո մահացել է, և մայրս չէր կարողացել գնալ նրա մոտ: Ես հարցեր տվեցի մեր բոլոր հարևաններին, բայց ոչ ոք նրան չէր տե-սել: Վշտից ու կարոտից ես գնացի մեր գետի մոտ,որտեղ մայրս ինձ սովորեցրել է լողալ, մոտակայքում ծառ էր աճել, և մենք նրա հետ թռչնանոց էինք կառուցել: Թռչնանոցը ստուգելուց հետո ես գտա ճմր թված ու հին նամակ, ես անմ իջապես հասկացա, որ դա իմ մո-րից է: Նա գրել էր հետևյալը.
«Որդյակ, եթե կարդում ես այս նամակը, նշանակում է, որ դու դեռ իմ կարիքն ունես, և ինձ ես փնտրում: Հուսով եմ՝ լավ ես և ինձ ես փնտրում՝ համոզվելու համար, որ լավ եմ: Մի անհանգստացիր ինձ համար, ես ապրում եմ ծերանոցում, որը գտնվում է քո համալսա-րանից երկու փողոց հեռու: Ես հաճախ էի տեսնում քեզ, դու երջանիկ էիր և ես չէի ուզում անհանգստացնել քեզ »:
Ես բարձրացա և նստեցի մեքենան: Եվ չէի կարող պատ կերացնել, որ այս ամբողջ ընթաց քում նա կո ղքիս է եղել: «Հույս» անունով ծերանոցում ինձ տեղեկացրին, որ մայրս իրենց մոտ է, որ նրան գտել են ձմռանը՝ փողոցում գումար մուրալիս: Լսածիցս ես սարսա-փեցի, մայրս գումա՞ր է մուրացել, այն էլ ձմռա՞նը:
Որտե՞ղ եմ եղել ես այս ամբողջ ընթացքում: Նույն հարցերն ինձ տվեց նաև մի բուժ-քույր, որն աշխատում էր այնտեղ, և ես չէի կարողանում գտնել պատասխանները: Այսքան տարի անց ես հույս ունեի, որ մայրս ինձ կների, և երբ ես բացեցի նրա սենյակի դուռը, շատ զարմացա:Նա ծերացել էր, ցնցոտիներ էր հագնվել և նույնիսկ ինձ վրա ուշադրու-թյուն չէր դարձնում: — մայրիկ: Մայրիկ, ես եմ։
Արցունքները թույլ չէին տալիս արտասանել այն ամենը, ինչ պահում էի հոգուս մեջ: Երբ ես արցունքներ էի թափում նրա ծնկներին, ես չէի կարողանում բարձրացնել աչքերս: Ամոթ էր նայել նրա աչքերին: Նա նույնպես լացում էր և շոյում գլուխս:
— Իմ սիրելի որդի: Դու գտար ինձ. Ես սպասում էի քեզ, սպասում էի և հավատում էի, որ կգտնես ինձ: — Մայրիկ, արի գնանք տուն։ — Տու՞ն։ Բայց ես տուն չունեմ։ — Մայրիկ դու տուն ունես: Դու թոռնուհի ունեդ, և ես քեզ կծանոթացնեմ նրա հետ։ Մենք գնացինք մեր տուն, և ես ափսոսում էի, որ նախապես չէի խոսել Լենայի հետ: Նա նույնիսկ չբարևեց մորս: Նա սկսեց բղավել և մեղադրել հենց շեմին, նա խնդրեց մայրիկիս հեռանալ:
— Ի՞նչ ես անում այստեղ։ Ո՞վ ես դու։ Նա մայր չունի, մայրը երաժիշտ էր և մահացել է հյուրախաղերի ժամանակ ջրհեղեղի արդյուն-քում: Իմ խեղճ մայրիկ, որքան դաժան էի ես: Չկարողանալով զսպել զայրույթս՝ ապտակեցի Լենային և ասացի, որ բաժանվում եմ նրանից: Նա անմիջապես սպառնաց, որ ես չեմ տեսնի մեր դստերը, բայց ինձ այլևս չէր հետաքրքրում:Ես չէի կարող ինձ ներել այն ամենի հա-մար, ինչ արել եմ այն մարդու հա նդեպ, ով ինձ ավելի շատ էր սիրում: Ընդ ամենը մի քանի րոպեն կարող է ընդմիշտ փոխել մարդու կյանքը, պարզապես մի քանի րոպեյվա վիճաբանությունիցհետո Լենայի հետ և չէի էլ նկատել, թե ինչպես է մայրս հեռացել:
Մուտքից դուրս ցատկելով՝ ես խելագարի պես նրան էի փնտրում,սիրտս բաբախում էր շատ արագ:Մի խումբ մարդիկ հավաքվել էին իմ առջև, մի ծեծված մեքենա, և մայրս պառկած դրա կողքին:Սա իմ պատիժն է, և ես պետք է դրանով ապրեմ: Աշխարհում ոչ մի սեր չի կարող փոխարինել մոր սիրուն: Քեզ ոչ ոք երբեք չի սիրի ավե լի շատ, քան քո մայրը: Ոչ ոք մտովի չի զոհի իր կյան քը քեզ համար, քո մայրից բացի: Այս կինը մի անգամ ընտրեց ինձ, ոչ թե նոր կյանքը, իսկ ես ամենաերջանիկ մարդն էի, քանի որ հնարավորություն ունեցա այդպիսի հիանալի մարդուն մայր կոչել:
Մեղքով ու ցավով եմ ես ապրում ամեն օրս: Ինձ ոչ մի բան պետք չէ և ոչ մեկի պետք չեմ, ամեն ինչ իմ մեղքն է:Եվ ինձ համար իմաստ չունի շարուն ակել շնչելը, հոգու մեջ այդպիսի ծանրությամբ անհնար է ապրել: Եթե Դուք երբևէ մտածել եք Ձեր մայր երի մասին, հի-շեք, որ հարաբերություններն ու ամուսնությունը փոփոխական և փոխարինելի բան են, բայց միայն մայրն է ընդունակ մեծ սեր ունե-նալ իր երեխայի հանդեպ: Եթե Դուք հնարավորություն ունեք մայրիկ կանչելու,ապա Դուք աշխարհի ամենաերջանիկ մարդն եք: Հոգ տարեքլ մայրերի, հայրերի, ծնողների մասին: Գնահատեք նրանց, քանի որ հետո արդեն ուշ կլինի և անօգուտ: Դուք ինքներդ չեք կա-րողանա ներել Ձեզ:
